Procedura cewnikowania u mężczyzn

Pielęgniarka pyta:

Czy pielęgniarka może wykonać procedurę cewnikowania mężczyzny jeśli nigdy jej nie wykonywała i nie ma doświadczenia?

Radczyni prawna OIPiP w Bydgoszczy odpowiada:

Załącznik nr 4 do Rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 26 lipca 2019 r. w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu lekarza, lekarza dentysty, farmaceuty, pielęgniarki, położnej, diagnosty laboratoryjnego, fizjoterapeuty i ratownika medycznego określa m.in. standardy kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu pielęgniarki wskazując, iż w zakresie umiejętności absolwent potrafi:

C.U33. zakładać cewnik do pęcherza moczowego, monitorować diurezę, usuwać cewnik i prowokować mikcję.

Przepisy prawa nie określają płci świadczeniobiorcy u którego zabieg ma być wykonany, dotyczy to więc kobiet i mężczyzn. Obowiązujące przepisy prawa pozwalają stwierdzić, że zakładanie i usuwanie cewnika z pęcherza moczowego u mężczyzn należy do zadań pielęgniarki i uprawnienie to nie jest uwarunkowane w przepisach koniecznością odbycia dodatkowych kursów lub szkoleń.

Jednak inna rzeczą jest to, czy pielęgniarka posiada wiedzę i umiejętności do zakładania i usuwania cewnika z pęcherza moczowego u mężczyzn. Aspekt ten wynika bowiem z tego, czy odbyte przez nią kształcenie zawodowe zawierało treści o tej, wymaganej tematyce.

Jeżeli tak się nie stało, to w myśl art. 61 ust. 1 ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej pielęgniarka ma obowiązek stałego aktualizowania swojej wiedzy i umiejętności zawodowych oraz prawo do doskonalenia zawodowego w różnych rodzajach kształcenia podyplomowego więc powinna uzupełnić wiedzę i umiejętności dotyczące cewnikowania mężczyzn.

Niemniej, niewątpliwie najważniejsze jest dobro pacjenta, a co za tym idzie nie narażenie się przez pielęgniarkę na odpowiedzialność w sytuacji, gdy nie ma ona kompetencji, aby taką czynność wykonać. Wadliwe jej wykonanie skutkować może wyrządzeniem szkody pacjentowi i odpowiedzialnością karną oraz cywilną pielęgniarki.

Zgodnie z art. 12 ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej: Pielęgniarka może odmówić wykonania zlecenia lekarskiego oraz wykonania innego świadczenia zdrowotnego niezgodnego z ich sumieniem lub z zakresem posiadanych kwalifikacji, podając niezwłocznie przyczynę odmowy na piśmie przełożonemu lub osobie zlecającej, chyba że zwłoka mogłaby spowodować stan nagłego zagrożenia zdrowotnego.

Zarówno w przepisach, jak i komentarzach nie znajdziemy wprost odpowiedzi na pytanie, czy fakt posiadania niedostatecznych umiejętności praktycznych może być okolicznością uzasadniającą odmowę wykonania zlecenia lekarskiego, oczywiście w sytuacji, gdy odmowa nie stworzyłaby niebezpieczeństwa utraty życia lub poważnego uszczerbku na zdrowiu pacjenta.

Jednak, w konkretnej sytuacji jeśli pielęgniarka nie ma doświadczenia i nigdy nie wykonywała cewnikowania mężczyzny powinna wziąć pod uwagę formalną odmowę wykonania zlecenia lekarskiego, aby nie narażać pacjenta na szkodę, a siebie na odpowiedzialność.